In eerdere blogs hebben we de uitdagingen en kansen besproken die pensioenfondsen tegenkomen bij het investeren in startups en startup ecosystemen. Na gesprekken met tientallen experts is de conclusie duidelijk: er is veel potentieel voor pensioenfondsen om impactvolle investeringen in startups te doen, maar om die kans te pakken moeten pensioenfondsen hun blik verleggen en hun selectieprocessen aanpassen.

Dit artikel belicht vier essentiële aspecten die pensioenfondsen kunnen verbeteren in hun selectieprocessen, waarmee ze niet alleen rendement voor hun deelnemers kunnen veiligstellen, maar ook kunnen bijdragen aan innovatieve oplossingen voor de uitdagingen van onze tijd.

Vanuit een governance-perspectief is het begrijpelijk dat pensioenfondsen strikte criteria hanteren voor investeringsbeslissingen. Maar deze criteria kunnen een obstakel vormen wanneer ze geen rekening houden met de impact van investeringen of wanneer ze niet toestaan dat sterke prestaties op één gebied zwakke prestaties op een ander gebied compenseren. Pensioenbestuurders klagen vaak dat ze interessante investeringskansen missen door de striktheid en het gebrek aan flexibiliteit van hun beleggingsselectieteams.

Een extra complicatie is dat pensioenfondsen hun beslissingen vaak baseren op assetallocatie en asset pricing modellen, terwijl venture capitalists (VCs) meer gericht zijn op de waardering van individuele activa. VCs besteden veel aandacht aan zaken die niet in modellen zijn vastgelegd, zoals de geloofwaardigheid van investeringen, teams en exits. Dit verschil in benadering kan leiden tot gemiste kansen voor pensioenfondsen.

De meeste beleggers streven naar een optimale risico-rendementsverhouding, waarbij ze een hoog rendement willen tegen een laag risico. Dit laat doorgaans weinig ruimte voor impactinvesteringen. Maar er zijn ook beleggers die bereid zijn extra risico te nemen voor extra impact. Voor pensioenfondsen is dat echter moeilijk want ze missen vaak het kader om dit effectief te doen.

Daarnaast negeren gangbare modellen de evoluerende relaties tussen risico, rendement en impact over tijd. “Pensioenfondsen zouden idealiter niet alleen naar risico-rendementsexposures moeten kijken, maar ook naar impactexposures.” Dit vereist een bredere kijk op waardeproposities, waarbij afwegingen tussen risico, rendement en impact worden gemaakt, zowel nu als in de toekomst. Dat zit nog niet in de huidige methoden: asset pricing hanteert een nauw risicobegrip, gebaseerd op historische statistieken.

Geïnterviewden zien dit als een last, en ook als een mindsetprobleem bij hun gedelegeerde vermogensbeheerders: “De gedelegeerde vermogensbeheerders van pensioenfondsen hebben moeite om afscheid te nemen van tracking error, ook als het pensioenfonds expliciet zegt geen tracking error meer in overweging te nemen.”

Een groeiend aantal pensioenfondsen zijn op zoek naar een integrale waardepropositie. Dit betekent dat een belegging financieel én impactmatig zinvol moet zijn – wat PGGM 3D-beleggen noemt. Het betekent ook dat er afwegingen kunnen worden gemaakt tussen risico, rendement en impact, nu en in de tijd, hoewel die nog niet goed empirisch zijn gemodelleerd. En misschien worden ze nooit goed gemodelleerd gezien de data-uitdagingen en de fundamentele kwestie dat ze van toekomstgerichte aard zijn. Dat is nogal een barrière.

Om over die barrière heen te stappen zijn overtuigingen zeer belangrijk. Een bestuurslid van een pensioenfonds verwoordt het zo: “Ik geloof dat alleen beleggingen die rekening houden met duurzaamheid op de lange termijn een fatsoenlijk rendement kunnen opleveren.” en: “Het is niet alleen nodig om schade te beperken, maar ook om te zoeken naar innovatieve oplossingen die milieuproblemen oplossen, en daar sterk in te investeren.” En sommige beleggingen zijn niet aantrekkelijk op puur financiële basis, maar zijn wel zinvol in termen van totale waarde en over een langere tijdshorizon.